To δέρμα μας είναι φυσικά πλούσιο σε βιταμίνη Α. Η βιταμίνη Α είναι το μόριο – κλειδί που είναι απαραίτητο για την υγεία και την ομορφιά του δέρματος επειδή προάγει την ομαλή λειτουργία (i) όλων των κυττάρων του δέρματος: κερατινοκυττάρων, μελανοκυττάρων, ινοβλαστών και Langerhans. Επίσης, επειδή η βιταμίνη Α αυξάνει τη δραστηριότητα των τελομερών, είναι απαραίτητη για την επιβράδυνση της γήρανσης των κυττάρων.
Η βιταμίνη Α ανήκει σε μια ομάδα οργανικών ενώσεων που ονομάζονται ρετινοειδή. Τα ρετινοειδή ως κατηγορία ταξινομούνται σε εστέρες, ρετινόλη, ρετιναλδεΰδη και ρετινοϊκό οξύ.Υπάρχει μια φυσική αλληλεπίδραση ανάμεσα στις διάφορες μορφές βιταμίνης Α στο δέρμα. Περίπου το 91% της βιταμίνης Α του δέρματος βρίσκεται υπό τη μορφή των εστέρων (κυρίως παλμιτικού εστέρα (ii) κατά 80%), 3% ρετινόλης, 3% ρετιναλδεΰδης και 3% υπό τη μορφή ρετινοϊκού (iii) οξέος. Οι παραπάνω αναλογίες των διαφορετικών μορφών βιταμίνης Α ελέγχονται πολύ στενά από το δέρμα επειδή μερικές από τις μορφές (ρετινόλη, ρετινοϊκό οξύ) έχουν ερεθιστική δράση στα κύτταρα.
Η βιταμίνη Α ελέγχει πάνω από 1000 γονίδια που είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη, τη διαφοροποίηση και την ωρίμανση (iv) των κυττάρων. Οι ερευνητές Wise & Sulzbergerv ήδη από το 1938 υπέθεσαν πως ο λόγος για τον οποίο το δέρμα που εκτίθεται στον ήλιο εμφανίζει πιο έντονη ρυτίδωση είναι η καταστροφή της βιταμίνης Α που οδηγεί σε χρόνια τοπική αβιταμίνωση. Μεταγενέστερες έρευνες (vi) επιβεβαίωσαν αυτή τη θεωρία. Ειδικά οι γυναίκες είναι ακόμα σημαντικό να αναπληρώνουν καθημερινά τη βιταμίνη Α που χάνουν γιατί κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως (vii) τα επίπεδα βιταμίνης Α στο αίμα μειώνονται σημαντικά και γίνονται πιο επιρρεπείς στη φωτογήρανση.
Επιπλέον, η έρευνα απέδειξε πως η βιταμίνη Α καταστρέφεται από την UVB (viii) και την UVA ακτινοβολία και πως η UVA διαπερνά τα σύννεφα και τα τζάμια με αποτέλεσμα το δέρμα πολύ εύκολα να παρουσιάζει ανεπάρκεια βιταμίνης Α. Οι επιδράσεις της ακτινοβολίας UV είναι άμεσες και οδηγούν σε έλλειψη παλμιτικού (ix) εστέρα στο δέρμα. Ειδικά ο παλμιτικός εστέρας προστατεύει το DNA των κυττάρων του δέρματος από τη φθορά και όταν εφαρμόζεται τοπικά και σε ικανοποιητικές δόσεις μπορεί να προσφέρει προστασία στο DNA (x) ισάξια με αυτή ενός SPF 20. Ο παλμιτικός εστέρας δηλαδή δρα σαν φυσικό αντηλιακό καθώς απορροφά ενέργεια από την ακτινοβολία UV. Αυτή είναι μια από τις πιο σημαντικές δράσεις που πολλοί αγνοούν και στερούν τη βιταμίνη Α από το δέρμα τους το καλοκαίρι που την έχουν περισσότερο ανάγκη! Βέβαια αυτό αφορά μόνο τον παλμιτικό εστέρα. Η ρετινόλη, η ρετιναλδεΰδη και το ρετινοϊκό οξύ δεν έχουν φωτοπροστατευτική δράση. Αντίθετα, κάνουν το δέρμα φωτοευαίσθητο και γι' αυτό δεν συστήνεται η χρήση τους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ή τις πρωινές ώρες. Είναι σαφές σύμφωνα με τα παραπάνω γιατί ο παλμιτικός εστέρας αποτελεί την καλύτερη επιλογή για τα προϊόντα καθημερινής περιποίησης. Όση περισσότερη βιταμίνη Α υπάρχει αποθηκευμένη στο δέρμα, τόσο πιο προστατευμένο θα είναι το δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία.
Ενώ η λήψη βιταμίνης Α υπό μορφή συμπληρώματος διατροφής (τουλάχιστον 5000 IU ημερησίως) μπορεί να ενισχύσει την αναπλήρωση της χαμένης βιταμίνης Α, δεν είναι τόσο αποτελεσματική όσο η τοπική χρήση απευθείας στα σημεία που εμφανίζουν την ανεπάρκεια επειδή η επιδερμίδα δεν έχει δική της παροχή αίματος. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως μόνο ο παλμιτικός εστέρας αποθηκεύεται στο δέρμα. To ρετινοϊκό οξύ δεν μπορεί να αποθηκευτεί καθόλου, ενώ οι άλλες μορφές βιταμίνης Α αποθηκεύονται με τη μορφή εστέρων. Σε περίπτωση δηλαδή περίσσειας ρετινόλης (xi) ή ρετιναλδεΰδης, αυτές μεταβολίζονται σε εστέρες (xii). Μόνο μια μικρή ποσότητα ρετιναλδεΰδης θα μεταβολιστεί μη αναστρέψιμα σε ρετινοϊκό οξύ για να χρησιμοποιηθεί από τον πυρήνα του κυττάρου και να αλληλεπιδράσει με το DNA. Ο αποθηκευμένος παλμιτικός εστέρας μεταβολίζεται σε ρετινόλη, μετά σε ρετιναλδεΰδη και τέλος σε ρετινοϊκό οξύ. Αυξάνοντας δηλαδή τη συγκέντρωση παλμιτικού εστέρα στο δέρμα, αυξάνει η συγκέντρωση ρετινοϊκού οξέος στο κύτταρο.
Ο παλμιτικός εστέρας έχει γίνει πλέον ευρύτερα γνωστός γιατί ακόμα και σε σχετικά χαμηλές δόσεις μπορεί να έχει την ίδια αποτελεσματικότητα με το ρετινοϊκό (xiii) οξύ στην αντιμετώπιση της φωτογήρανσης. Η Environ ήταν η πρώτη εταιρεία καλλυντικών που χρησιμοποίησε αποτελεσματικές δόσεις από το συνδυασμό βιταμίνης A, C, E και αντιοξειδωτικών. Στις 24ωρες κρέμες της χρησιμοποιεί εστέρες της βιταμίνης Α γιατί από χημικής άποψης είναι οι πιο σταθεροί, δεν ερεθίζουν το δέρμα και μπορούν να αποθηκευτούν στην επιδερμίδα. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα του παλμιτικού εστέρα είναι ότι προστατεύει το δέρμα από το μεσημεριανό ήλιο χωρίς να παρεμποδίζει τη φυσική διαδικασία σύνθεσης βιταμίνης D. H βιταμίνη D είναι εξαιρετικά σημαντική και έχει κοινούς υποδοχείς με τα ρετινοειδή και συνδυαστικά είναι υπεύθυνη για τη διατήρηση της ισορροπίας που απαιτείται για υγιές δέρμα (xiv).
Όλες οι φυσιολογικές επιδράσεις του ρετινοϊκού οξέος μπορούν να επιτευχθούν με την εφαρμογή οποιασδήποτε μορφής βιταμίνης Α αρκεί η δόση (xv) να είναι σχετικά ανάλογη με τη δόση του ρετινοϊκού οξέος που απαιτείται για να έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα δηλαδή είναι δοσοεξαρτώμενα. Η φιλική μορφή του παλμιτικού εστέρα επιτρέπει τη χρήση μεγάλων ποσοτήτων βιταμίνης Α 365 μέρες το χρόνο, πρωί και βράδυ ώστε να απολαμβάνουμε όμορφο δέρμα για μια ζωή. Τα αποτελέσματα του παλμιτικού εστέρα είναι ίδια με αυτά του ρετινοϊκού οξέος (xvi).
“Η βιταμίνη Α είναι η βιταμίνη που παρουσιάζει παγκοσμίως τη μεγαλύτερη χρόνια ανεπάρκεια. Οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν ότι υποφέρουν από μια χρόνια, εντοπισμένη ανεπάρκεια βιταμίνης Α. Επειδή η βιταμίνη Α είναι φωτοευαίσθητη χάνεται καθημερινά από το δέρμα μας με αποτέλεσμα να εμφανίζουμε φωτογήρανση. Θα μπορούσε να πει κανείς πως το δέρμα διαρκώς χρειάζεται βιταμίνη Α”. Dr Des Fernandes
Μπάρμπαρα Νάνου
Αισθητικός - Κοσμητολόγος ΤΕΙ Αθηνών, Msc Διατροφής & Δημόσιας Υγείας ΧΠΑ
Environ educator @chrysallis proderma
Βιβλιογραφία - Αναφορές:
(i) Randolph, R.K. and M. Simon, All-trans-retinoic acid regulates retinol and 3,4 - didehydroretinol metabolism in cultured human epidermal keratinocytes. J Invest Dermatol, 1996. 106(1): p. 168-75.
(ii) Vhlquist, Vitamin A in human skin: I. detection and identification of retinoids in normal epidermis. J Invest Dermatol, 1982. 79(2) :p.89-93
(iii) Kyrlandsky, S.B., et al., Auto-regulation of retinoic acid biosynthesis through regulation of retinol esterification in human keratinocytes. J BiolChem, 1996. 271 (26): P. 15346-52
(iv) Goffin, V., et al., Topical retinol and the stratum corneum response to an envinmental threat.Skin Pharmacol, 1997. 10 (2): p.85-9
(v) Sulzberger M.B and F. Wise, The year book of dermatology and syphilology. 1938 ed1938, Chicago: Year Book Publishers.
(vi) Wang, Z., et al., Ultraviolet irradiation of skin causes functional vitamin A deficiency, preventable by all-trans retinoic acid pre-treatment. Nat Med, 1999. 5(4):p.418-22
(vii) Lithgow, D.M. and W.M. Politzer, Vitamin A in the treatment of menorrhagia. S Afr Med J, 1977. 51(7):p.191-3.
(viii) Berne B, Nilsson M, Vahlquist A, UV Irradiation and Cutaneous Vitamin A: An experimental study in Rabbit and Hyman Skin. J. Invest Dermatol, (1984) 83:401-404.
(ix) Berne B, Nilsson M, Vahlquist A, UV Irradiation and Cutaneous Vitamin A: An experimental study in Rabbit and Hyman Skin. J. Invest Dermatol, (1984) 83:401-404.
(x) Antille C, Tran C, Sorg O, Carraux P, Didierjean L, Saurat JH, Vitamin A experts a protoprotective action in skin by absorbing ultraviolet B radiation. 2003, J Invest Dermatol, 121(5): 1163-7
(xi) Kang S. Duel EA .Fishe r GJ.Datta SC. Wan g Z Q. Reddy AP, Tavakkol A. Yi j Y. Griffiths CEM . Elder JT. Voorhess JJ: Application of retinol to human skin in vivo induces epidermal hyperplasia and cellular retinoid binding proteins characteristic of retinoic acid but without measurable retinoic acid levels or irritation. J Invest Dermatol 105:549-556,1995
(xii) Dr. Fernandes and Dr. Ernst Eiselen.Vitamin A Skin Science.A scientific guide to healthy skin.Fernopubl 2015.
(xiii) Watson REB, Long SP, Bowden JJ, Bastrilles JY, BartonSP, Griffiths CEM Repair of photoaged dermal matrix by topical application of a cosmetic “anti-ageing” product. Br J Bermatol, 2008. 158 (3):p.472-7.
(xiv) Kang S, Li XY; Voorhees JJ, Pharmacology and molecular action of retinoid and vitamin D in skin. J InvestigDermatolSympProc, 1996 Apr, 1:1, 15-21
(xv) Prof. Des Fernandes, Dr. Ernst Eiselen. Retinyl Palmitate. The ideal topical form of vitamin A for photoaging. Fernropubl 2020.
(xvi) Watson, R.E., et al., Repair of photoaged dermal matrix by topical application of a cosmetic “anti-ageing” product. Br J Bermatol, 2008. 158 (3):p.472-7.
Γράμμου 71, Ισόγειο Μαρούσι, τκ. 15124
τηλέφωνο επικοινωνίας: 2109329800
e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
https://www.chrysallis-proderma.gr/
https://www.environskincare.gr/
