ΑΝΤΙΗΛΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Οι Επιδράσεις των Αντιηλιακών Φίλτρων στην Υγεία του Δέρματος και του Ανθρώπινου οργανισμού Μέρος Β

Φωτοαλλεργικού τύπου φωτοευαισθησία προκαλούμενη από φάρμακα (Photoallergic Drug- Induced Photosensitivity)

Διαβάστε το Α' μέρος

Οι ουσίες που είναι υπεύθυνες είναι: αλογονωμένες σαλικυλανιλίδες, σουλφοναμίδες. Εστέρες του ΡΑΒΑ, βενζοκαϊνη, νεομυκίνη, βενζοφαινόνες και 6- μεθυλοκουμαρίνη στα αντιηλιακά, έλαια μόσχου (musk ambrette) σε λοσιόν για μετά το ξύρισμα και στιλβένια στα λευκαντικά.

Οι αντιδράσεις φωτοευαισθησίας από φάρμακα διαιρούνται σε δύο ευρείς τύπους:

1. Φωτοαλλεργικές αντιδράσεις και

2. Φωτοτοξικές αντιδράσεις.

Η φαρμακογενής φωτοαλλεργία περιλαμβάνει μια ανοσολογική αντίδραση. Η δερματική αντίδραση προκαλείται από το φως, αλλά η παθογένειά της είναι παρόμοια με εκείνη μιας αλλεργικής δερματίτιδας. Το φάρμακο στο δέρμα απορροφά φωτόνια και στη συνέχεια μετατρέπεται σε σταθερό ή ασταθές φωτοπροϊόν, που αλληλοαντιδρά με μια πρωτεϊνη για να σχηματίσει ένα πλήρες αντιγόνο.

Μία φωτοτοξική αντίδραση είναι παρόμοια με μία ερεθιστική αντίδραση. Φωτοτοξικές αντιδράσεις είναι πιθανό να συμβούν στο 100% του πληθυσμού, εάν χορηγούνται επαρκείς δόσεις φαρμάκων και υπάρχουν κατάλληλα μήκη κύματος φωτός. Επειδή οποιοδήπηοτε φάρμακο μπορεί να ενεργοποιηθεί από ειδικά μήκη κύματος, φάσματος απορρόφησης, μία αντίδραση φωτοευαισθησίας χαρακτηρίζεται από ειδικό φάσμα δράσης. Το φάσμα δράσης των αντιδράσεων φωτοευαισθησίας βρίσκεται συχνότερα στην περιοχή της υπεριώδους ακτινοβολίας (UVA).

Κλινικά χαρακτηριστικά και πορεία

Φωτοαλλεργικές φαρμακευτικές αντιδράσεις

Αυτές είναι πολύ σπανιότερες από τις φωτοτοξικές αντιδράσεις. Φωτοαλλεργία εμφανίζεται μόνο σε προηγουμένως ευαισθητοποιημένα άτομα. Το δερματικό εξάνθημα εμφανίζεται γενικά 48 ώρες μετά την αλληλεπίδραση μεταξύ χημικών και φωτός. Συνήθως, οι φωτοαλλεργικές αντιδράσεις στα φάρμακα χαρακτηρίζονται κλινικά από μια εκζεματική αντίδραση, που μοιάζει με συνηθισμένη αλλεργική δερματίτιδα από επαφή. Οι πρωτοπαθείς βλάβες είναι φυσαλίδες και πομφόλυγες, που μπορεί να ακολουθηθούν από εφελκίδες και απολέπιση. Λειχηνοποιημένες πλάκες κυριαρχούν στις χρόνιες αντιδράσεις. Το δερματικό εξάνθημα εντοπίζεται συνήθως στις εκτεθειμένες στο φως περιοχές του σώματος και μερικές φορές προσβάλει και τις γειτνιάζουσες μη εκτεθειμένες περιοχές. Η κλινική πορεία εξαρτάται από το χρόνο παραμονής του φωτοευαισθητοποιητή στο δέρμα και από πιθανές διασταυρούμενες αντιδράσεις με άλλους φωτοευαισθητοποιητές. Συνήθως, η δερματική προσβολή διαρκεί επί μια εβδομάδα μετά τη διακοπή του φαρμάκου. Μερικές φορές όμως η δερματική αντίδραση μπορεί να επιμένει και να γίνει χρόνια (επίμονη αντίδραση στο φως).

Φωτοτοξικές φαρμακευτικές αντιδράσεις

Τα κλινικά χαρακτηριστικά περιορίζονται αποκλειστικά σε περιοχές του δέρματος που είναι εκτεθειμένες στο φως (πρόσωπο, αυτιά, περιοχή του λαιμού, χέρια, εκτατικές επιφάνειες των αντιβραχίων). Η αντίδραση μπορεί να εμφανιστεί αμέσως μετά την έκθεση στη UVA και χαρακτηρίζεται από καυστική, επώδυνη αίσθηση, ερύθημα, οίδημα, ή σχηματισμό φυσαλίδων (όπως συμβαίνει με ορισμένες χρωστικές). Καθυστερημένες αντιδράσεις μπορεί να εμφανιστούν μερικές φορές, 8-24 ώρες μετά στην έκθεση στο φως.

Οι αντιδράσεις σε μερικά φωτοτοξικά φάρμακα (π.χ. ψωραλένια ή έλαιο περγαμόντου) χαρακτηρίζονται από έντονη υπέρχρωση.

Στον παραπάνω πίνακα απεικονίζονται τα κυριότερα φάρμακα που προκαλούν φωτοευαισθησία. Σε αυτόν τον πίνακα περιλαμβάνονται και συστατικά των αντιηλιακών προϊόντων που μας ενδιαφέρουν.

Συνιστώμενες θεραπείες - Τοπική φωτοπροστασία

Όπως αναφέραμε, στόχος της φωτοπροστασίας είναι η ελαχιστοποίηση της διείσδυσης της φωτοδραστικής ακτινοβολίας στο δέρμα. Η φωτοπροστασία πρέπει να είναι αποτελεσματική στα φάσματα δράσης της φωτοδερματοπάθειας που οφείλεται σε φωτοευαισθησία σε φάρμακα, αφού πολλά εξανθήματα από φωτοευαισθησία προκαλούνται από την UVA. Κατά την εκλογή ενός αντιηλιακού πρέπει να λαμβάνονται υπόψη διάφοροι παράγοντες: τα μήκη κύματος έναντι των οποίων επιδιώκεται προστασία, το φάσμα απορρόφησης και ο δείκτης αντιηλιακής προστασίας. Πολλά αντιηλιακά εμφανίζουν αποτελεσματικότητα στην περιοχή τόσο της UVA όσο και της UVB.

Γενικά, τα αντιηλιακά προστατεύουν απορροφώντας (χημικά αντιηλιακά) ή ανακλώντας (φυσικά αντιηλιακά) την ακτινοβολία. Για τα εξανθήματα από φωτοευαισθησία πρέπει να επιλέγονται φυσικά αντιηλιακά με υψηλό δείκτη προστασίας και υψηλή αποτελεσματικότητα έναντι της UVA. Η επιλογή των φυσικών αντιηλιακών προορίζεται για την απόκτηση πλήρους φωτοπροστασίας.

Οι επιδράσεις των αντιηλιακών φίλτρων

Χημικά αντιηλιακά φίλτρα

Οι επιστήμονες για πολλά χρόνια έχουν την υποψία ότι τα χημικά αντιηλιακά φίλτρα μιμούνται τις γυναικείες ορμόνες, τα οιστρογόνα. Αρκετοί θεωρούν τις ουσίες αυτές υπεύθυνες για την θηλυκοποίηση των ψαριών καθώς τα αντιηλιακά ξεπλένονται στις θάλασσες αλλά και για τα ορμονικά προβλήματα των γυναικών, ίσως και για τον καρκίνο του μαστού. Παρακάτω θα δούμε μια έρευνα για τις επιπτώσεις των χημικών φίλτρων στον θυρεοειδή αδένα των ποντικιών και τις πιθανές επιπτώσεις στο ανθρώπινο ορμονικό σύστημα.

Μια έκθεση από τη Διεθνή Επιτροπή για τον Καρκίνο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας δηλώνει ότι .

Στις 29 Μαρτίου του 2006, στο Ανώτατο Δικαστήριο της πολιτείας της Καλιφόρνιας, κατατέθηκε μια μήνυση που έκανε τον γύρο του κόσμου. Δύο πολύ μεγάλες δικηγορικές εταιρείες στρέφονται ενάντια σε 7 παραγωγούς αντιηλιακών προϊόντων και σε 5 εμπορικά σήματα με την κατηγορία της συστηματικής εξαπάτησης του καταναλωτικού κοινού με ψεύτικες διαφημιστικές και παραπλανητικές αξιώσεις για την δυνατότητα των προϊόντων τους να προστατεύσουν από τον ήλιο και να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος και άλλων ασθενειών του δέρματος.

Οι κατηγορούμενες εταιρίες και εμπορικά σήματα είναι οι Schering- Plough (Coppertone), Sun Pharmaceuticals and Playtex Products (Banana Boat), Tanning Research Laboratories (HawaianTropic), Neutrogena Corp and Johnson & Johnson (Neutrogena), and Chatem Inc. (Bullfrog). To κατηγορητήριο 122 σελίδων περιγράφει πως οι συγκεκριμένοι παραγωγοί αντιηλιακών κάνουν σκόπιμα ψευδείς και παραπλανητικές αξιώσεις στις ετικέτες των προϊόντων τους, στις διαφημίσεις τους και στις ιστοσελίδες τους στο διαδίκτυο ζητώντας αποζημίωση και θεραπεία για τους πελάτες τους καθώς και ένα δημόσιο πρόγραμμα εκπαίδευσης των καταναλωτών για την προστασία από τον ήλιο που θα πληρωθεί από την βιομηχανία αντιηλιακών.

Η δικηγορική εταιρεία Lerach Coughlin Stoia Geller Rudman & Robbins LLP με 160 δικηγόρους σε 10 πόλεις των ΗΠΑ είχε κερδίσει πάνω από 35 δις. δολάρια σε υποθέσεις απάτης ενώ η δεύτερη εταιρεία Abraham Fruchter & Twersky LLP με έδρα τη Νέα Υόρκη ειδικεύεται στην προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών.

Πιθανά αποτελέσματα αντιηλιακών φίλτρων

Τα αντιηλιακά φίλτρα που είναι χημικές ουσίες, μιμούνται την επίδραση των οιστρογόνων. Μια ομάδα Ελβετών ερευνητών έχει διαπιστώσει ότι προκαλούν μια σειρά από αναπτυξιακές ανωμαλίες στους αρουραίους.

«Πρέπει να κάνουμε περισσότερες δοκιμές για δούμε τι επιπτώσεις έχουν στους ανθρώπους», λέει η Margaret Schlumph από το ίδρυμα Φαρμακολογίας και Τοξικολογίας του πανεπιστημίου της Ζυρίχης στην Ελβετία.

Οι ερευνητές ξέρουν ότι οι χημικές ουσίες που συμπεριφέρονται όπως το οιστρογόνο, μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα υγείας. Μπορούν να έχουν μια δραματική επίδραση στα ζώα, παραδείγματος χάριν μετατρέποντας τα ψάρια σε ερμαφρόδιτα.

Η Schlumph και οι συναδελφοί της εξέτασαν έξι κοινές UV χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα αντιηλιακά προϊόντα, τα κραγιόν και άλλα καλλυντικά. Και τα πέντε UVB φίλτρα, τα οποία είναι: benzophenone-3, homosalate, 4-methyl-benzylidene camphor (4- MBC), octyl-methoxycinnamate και octyl-dimethyl-PABΑ συμπεριφέρθηκαν όπως το οιστρογόνο στα εργαστηριακά ευρήματα, και κάνουν τα καρκινικά κύτταρα να αυξάνονται πιο γρήγορα.

Μόνο μία χημική ουσία UVA που ονομάζεται butyl-methoxydibenzoylmethane (B-MDM) δεν έδειξε καμιά δραστηριότητα.

Ένα από τα πιο κοινά αντιηλιακά φίλτρα, 4-ΜΒC, είχε μια ιδιαίτερα ισχυρή επίδραση. Όταν η εργαστηριακή ομάδα ανέμιξε με ελαιόλαδο και το επάλειψε στο δέρμα αρουραίων, διπλασίασε το ποσοστό αύξησης της μήτρας πριν από την εφηβεία.

«Αυτό ήταν τρομακτικό, επειδή χρησιμοποιήσαμε τις συγκεντρώσεις οι οποίες χρησιμοποιούνται και στα αντιηλιακά προϊόντα», λέει η Schlumph.

Επίσης δηλώνει ότι κανένας δεν ξέρει εάν αυτές οι δόσεις είναι αρκετά υψηλές ώστε να δημιουργήσουν προβλήματα στους ανθρώπους.

«Τα στοιχεία που υπάρχουν δεν είναι ανησυχητικά για την υγεία των ανθρώπων» λέει ο Richard Sharpe από την αναπαραγωγική μονάδα της Βιολογίας, του ιατρικού ερευνητικού Συμβουλίου στο Εδινβούργο. Αλλά υποστηρίζει, «σαφώς δεν είναι καλό που χρησιμοποιούμε κρέμες που μπορεί να έχουν ορμονικές επιδράσεις».

Η ένωση καλλυντικών και αρωμάτων Toiletry, που εκπροσωπεί κατασκευαστές αντιηλιακών προϊόντων στην Βρετανία, απαντά ότι τα επίπεδα που βρέθηκαν από την Schlumph, είναι αρκετά κάτω από τα επίπεδα εκείνα που θα μπορούσαν να προκαλέσουν επίδραση μετά από μια εφαρμογή.

Μια έκθεση από την ένωση, μη δημοσιευμένη, δείχνει ότι δεν υπάρχουν επιδράσεις από αυτές τις χημικές ουσίες στα ποντίκια. Αλλά προσθέτει, «εάν τα επίπεδα αυξάνονται [στο περιβάλλον] πρέπει να δράσουμε γρήγορα».

Εκείνη η μέρα μπορεί να πλησιάζει δεδομένου ότι το 4-ΜΒC και άλλες αντιηλιακές χημικές ουσίες , αποδειχτεί ότι συσσωρεύονται στα ψάρια από τις λίμνες και τις θάλασσες όπου οι άνθρωποι κολυμπούν.

Ακόμη πιο ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα όπου βρέθηκαν στο μητρικό γάλα σε επίπεδα νανογραμμαρίων ανά χιλιόγραμμο του λίπους, σχετικά με τους ίδιους όπως και άλλους γνωστούς μολυσματικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η Schlumph ανησυχεί ότι η μεγάλη ποσότητα αντιηλιακών προϊόντων που χρησιμοποιούνται από τους λουόμενους και κυρίως από τα παιδιά μπορεί να αυξήσει δραματικά τα επίπεδα της έκθεσης [της μη δημοσιευμένης].

Η Schlumph λέει ότι άλλες 25 χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα αντιηλιακά θα πρέπει να εξεταστούν για την ορμονική τους δραστηριότητα, και υποστηρίζει ότι πρέπει να κοιτάξουμε πιο προσεκτικά την 4-ΜΒC, εάν οι απόγονοι των πειραματόζωων έχουν προβλήματα υγείας.

Προς το παρόν, συμβουλεύει, ότι δεν πρέπει να απορρίψουμε την χρήση των αντιηλιακών προϊόντων, αλλά υποστηρίζει ότι αντιηλιακά φίλτρα όπως το διοξείδιο του Τιτανίου είναι μια πιο ασφαλής εναλλακτική λύση.

Ορμόνες στα αντιηλιακά προϊόντα

Όπως αναφέρθηκε, τα συνθετικά φίλτρα υπεριώδους ακτινοβολίας που χρησιμοποιούνται στα αντιηλικά προϊόντα απασχολούν τους επιστήμονες ειδικούς στην Τοξικολογία καθώς οι ουσίες αυτές που παράγονται σε μεγάλες ποσότητες και απελευθερώνονται στο περιβάλλον φτάνουν στα ζώα από την τροφική αλυσίδα και από την απ’ ευθείας εφαρμογή ( Hany & Nagel, 1995, Nagtegaal et al, 1997). Μερικά από τα πιο συνήθη φίλτρα έχουν αναγνωριστεί ως οιστρογόνα (Schlumph et al., 2001,2003) ή αντι-ανδρογόνα (Ma et al . 2003). Η ουσία 4-Methylbenzylidene camphor (4-MBC) παρουσιάζει την μεγαλύτερη οιστρογονική δράση (Schlumph et al, 2001) ενώ έχει επιβεβαιωθεί και από άλλες μελέτες (Schreurs et al 2002, Muelleret al,. 2003, Miller et al ,. 2001) (Tinwell et al., 2002). Ένα συγγενικό παράγωγο της καμφοράς, 3- benzylidene camphor (3-BC), ήταν το πρώτο που αποδείχτηκε να έχει οιστρογονική δράση στα ψάρια. (Holbech et al, . 2002). Υπολείμματα των ουσιών benzophenone-3 (BP3) και octyl- methoxycinnamate (OMC) βρέθηκαν σε δείγματα ανθρώπινου μητρικού γάλακτος (Hany & Nage, 1995). Επίσης οι ουσίες BP3 και benzophenone-1 (BP1) ανιχνεύθηκαν στα ούρα 4 ώρες μετά από εφαρμογή αντιηλιακού προϊόντος (Felix et al,. 1998).

Το EURISKED (eurisked.org), ένα πρόγραμμα της ΕΕ που έληξε το 2005, είχε σκοπό να μελετήσει τις επιδράσεις στα ανθρώπινα όργανα των ουσιών που λειτουργούν ως ορμονικοί διαταράκτες. Μερικές από τις ουσίες που επηρεάζουν το ανθρώπινο ορμονικό σύστημα και μελέτησαν οι επιστήμονες ήταν και τα συνθετικά αντιηλιακά φίλτρα octyl-methoxycinnamateOMC) , 4-methylbenzylidene camphor (4-MBC) και benzophonone-2. Σημαντικές επιδράσεις βρέθηκαν στον προστάτη, στον θυρεοειδή αδένα, στην μήτρα, τις ωοθήκες αλλά και σε μοριακό επίπεδο όπως στην γονιδιακή έκφρασης της προγεστερόνης. Σε άλλο πείραμα που μελετήθηκαν οι επιδράσεις των 4 MBC και benzophenone -2 στην εφηβεία, παρατηρήθηκε καθυστέρηση της εφηβείας και ποικιλία δυσμενών επιδράσεων σε διάφορα όργανα όπως στην μήτρα και τα οστά. Οι επιστήμονες κατέληξαν ότι μετά από πειράματα για περίοδο 3 ετών υπάρχει θεωρητικά κίνδυνος για τον άνθρωπο. Τον Απρίλιο του 2006 στο 8ο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ενδοκρινολογίας παρουσιάστηκε άλλη μια δράση της ουσίας 4- methylbenzylidene- camphor (4-MBC) αυτή τη φορά στην υπόφυση, που συγκρίνεται με τον υποθυρεοειδισμό (Hamann et al,. 2006). (

Οι αντιηλιακές χημικές ουσίες διαταράσσουν την λειτουργία του θυρεοειδή στους αρουραίους

Οι χημικές ουσίες που βρίσκονται σε πολλά αντιηλιακά μπορούν να διαταράξουν την παραγωγή της θυρεοειδηκής ορμόνης στους αρουραίους σύμφωνα με έκθεση ερευνητών.

Η μελέτη τους προκαλεί τις ανησυχίες ότι οι χημικές ουσίες που απορροφούν το υπεριώδες φως θα μπορούσαν να βλάψουν τον θυρεοειδή στους ανθρώπους.

Η UV ακτινοβολία από τον ήλιο μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει τον καρκίνο του δέρματος. Αλλά οι μελέτες για τις χημικές ουσίες που εμποδίζουν την UV ακτινοβολία έχουν προκαλέσει ήδη ανησυχίες σχετικά με τις παρενέργειές τους. Το 2001 Ελβετοί ερευνητές αναφερόμενοι στην 4-methyl-benzylidene camphor (4-MBC), μεταξύ άλλων αντιηλιακών χημικών ουσιών, υποστηρίζουν ότι μιμούνται τα οιστρογόνα των αναπαραγωγικών ορμονών και επιταχύνει την ανάπτυξη της μήτρας στους αρουραίους.

Τα πειράματα στα ζώα είχαν δείξει ότι το 4-MBC θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στον θυρεοειδή , αλλά δεν αποκάλυψαν τίποτα. Τώρα όμως οι Γερμανοί επιστήμονες λένε ότι έχουν τα στοιχεία από τους αρουραίους, που παρουσιάζουν το βαθμό στον οποίο αυτή η χημική ουσία μπορεί να διαταράξει τις ορμόνες του θυρεοειδή αδένα και να αλλάξει ο όγκος του.

Διπλάσια ορμόνη

Ο Josef Κohrle του πανεπιστημίου Ιατρικής του Βερολίνου και οι συνάδελφοί του, τάισαν τους αρουραίους με διάφορα ποσά της 4-MBC ουσίας. Λένε ότι η σίτιση των ζών με αυτή την ουσία έχει νόημα επειδή οι περιβαλλοντικές έρευνες, στις χώρες όπως η Ελβετία, το έχουν ανιχνεύσει στα ύδατα των λιμνών.

Επιπλέον, o Kohrle λέει ότι Δανοί ερευνητές ανέφεραν πρόσφατα ότι το 4-MBC εφαρμοζόμενο τοπικά μπορεί να εισχωρήσει στο αίμα, αν και τόνισε ότι καμιά ομάδα δεν έχει επαναλάβει ακόμα και δεν έχει επιβεβαιώσει αυτή την συμπεριφορά.

Οι αρουραίοι που έλαβαν καθημερινά μια δόση των 33 χιλιοστογραμμαρίων του 4-MBC ανά χιλιόγραμμο του σωματικούς τους βάρους για πέντε ημέρες, παρουσίασαν αύξηση 15% στην παρακινητική θυρεοειδική ορμόνη, η οποία ρυθμίζει τον θυρεοειδή στην παραγωγή των ορμονών που ρυθμίζουν τον μεταβολισμό. Εκείνοι που έλαβαν 600 χιλιοστογραμμάρια της ένωσης ανά χιλιόγραμμο του βάρους τους καθημερινά, διπλασίασαν το ποσό της παρακινητικής ορμόνης του θυρεοειδή αδένα. Υπήρξε επίσης μια αύξηση 20% στο μέγεθος του θυρεοειδή στους αρουραίους που λάμβαναν μια καθημερινή δόση των 100 χιλιοστογραμμαρίων ανά χιλιόγραμμο βάρους του 4-MBC πάνω από πέντε ημέρες.

Η προστασία του Ιωδίου

Τα περαιτέρω πειράματα στους αρουραίους και τα ανθρώπινα κύτταρα στο εργαστήριο έδειξαν ότι μια άλλη σημαντική UV αντιηλιακή χημική ουσία, η βενζοφαινόνη 2 (BP2), διατάραξε επίσης ορμόνες που δρουν στον θυρεοειδή αδένα. Η γερμανική ομάδα διαπίστωσε ότι η παρουσία ιωδίου εμποδίζει τις αρνητικές επιπτώσεις.

Οι ιατρικοί εμπειρογνώμονες λένε ότι χρειάζονται περαιτέρω πειράματα για να ερευνήσουν τα αποτελέσματα της ομάδας του Kohrle. «θα έβλεπα αυτά τα αποτελέσματα με ενδειαφέρον» λέει ο Δανός Οh, που μελετά τα αποτελέσματα της κατάστροφης του DNA στα κύτταρα του δέρματος, στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, του Σαν Φραντσίσκο και των ΗΠΑ. Αλλά προειδοποιεί ενάντια στην παρερμήνευση των αποτελεσμάτων. «Τα οφέλη των αντιηλιακών προϊόντων ξεπερνούν κατά πολύ τους θεωρητικούς κινδύνους σε βάρος τους».

Ο Kohrle επίσης λέει ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να ερμηνεύουν τα πράγματα και να βγάζουν συμπεράσματα από την έρευνα που έγινε στους αρουραίους ως λόγο για την διακοπή των αντιηλιακών προϊόντων. Αντί αυτού, λέει ότι πρέπει να βεβαιωθούμε αν η διατροφή μας περιλαμβάνει αρκετό ιώδιο, το οποίο θα μπορούσε να μας προστατεύσει από τις αρνητικές επιδράσεις της ΒΡ2, αλλά εάν η επίδραση που υπάρχει στους αρουραίους βρεθεί και στους ανθρώπους, λέει, «πρέπει να ξανασκεφτούμε πώς προστατεύουμε τα παιδιά μας και αυτούς με υπάρχοντα προβλήματα στον θυρεοειδή αδένα, από την ηλιακή ακτινοβολία».

Ο Κohrle παρουσίασε τα συμπεράσματά του στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ενδοκρινολογίας, στις 5 Απριλίου του 2006.

Η ασφάλεια που παρέχουν τα νανομόρια του οξειδίου ψευδαργύρου ή του διοξειδίου τιτανίου.

Η Αυστραλία έχει το υψηλότερο ποσοστό καρκίνο του δέρματος στον κόσμο.Η χρήση αντιηλιακών προϊόντων είναι ένα σημαντικό μέσο ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος του καρκίνου του δέρματος και της πρόωρης γήρανσης του δέρματος.

Το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου έχουν χρησιμοποιηθεί ως αντιηλιακές ουσίες για πολλά χρόνια. Είναι ιδιαίτερα πολύτιμες λόγο της δυνατότητάς τους να ανακλούν την UVA ακτινοβολία καθώς και την UVB, που αυτό δίνει την ευρύτερη προστασία από άλλους αντιηλιακούς παράγοντες. Από τις 1200 αντιηλιακές ουσίες που εγκρίνονται από το TGA (Therapeutic Goods Administrasion- Διοίκηση Θεραπευτικών Αγαθών) για τον ανεφοδιασμό στην Αυστραλία (Δεκέμβριος του 2005), 228 περιέχουν το οξείδιο ψευδαργύρου, 363 περιέχουν το διοξείδιο τιτανίου και 73 περιέχουν και τα δύο.

Ένα μειονέκτημα του οξειδίου ψευδαργύρου και του διοξειδίου τιτανίου είναι ότι είναι ορατοί, δίνοντας στο δέρμα ένα άσπρο χρώμα. Αυτή η επίδραση μπορεί να μειωθεί με τη μείωση του μεγέθους των μορίων του υλικού. Όταν χρησιμοποιούνται με την μορφή νανομορίων (λιγότερα από 10 νανόμετρα, ή ένα εκατομμυριοστό ενός χιλιοστόμετρου), έτσι είναι δυσδιάκριτα στο δέρμα και διατηρούν τις αντιηλιακές τους ιδιότητες.

Αυτή την περίοδο περίπου το 70% των αντιηλιακών προϊόντων με διοξείδιο του τιτανίου και το 30% των προϊόντων αυτών με οξείδιο του ψευδαργύρου έχουν αυτά τα υλικά με την μορφή νανομορίων. Το διοξείδιο του τιτανίου έχει χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον με αυτό τον τρόπο από το 1990 και το οξείδιο του ψευδαργύρου από το 1999. δεν υπάρχουν στοιχεία ότι αντιηλιακά προϊόντα που περιέχουν αυτά τα υλικά θέτουν τους ανθρώπους σε οποιοδήποτε κίνδυνο όταν τα χρησιμοποιούν.

Μια θεωρητική ανησυχία έχει προκληθεί, ότι εάν τα δύο αυτά υλικά με μορφή νανομορίων απορροφώνται από τα κύτταρα του δέρματος, θα μπορούσαν ενδεχομένως να αλληλεπιδράσουν με το φως του ήλιου και να αυξήσουν τον κίνδυνο ζημίας σε αυτά τα κύτταρα. Εντούτοις, οι αρχικές μελέτες είναι περιορισμένες σε αριθμό και έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές.

Τον Ιανουάριο του 2006 το TGA διεύθυνε μια αναθεώρηση της επιστημονικής λογοτεχνίας σε σχέση με την χρήση του διοξειδίου του τιτανίου και του οξειδίου του ψευδαργύρου στα αντιηλικά προϊόντα. Η αναθεώρηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι:

Υπάρχουν στοιχεία από τα απομονωμένα πειράματα ότι το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου μπορούν να προκαλέσουν ελεύθερο ριζικό σχηματισμό παρουσία του φωτός και ότι αυτό μπορεί να βλάψει αυτά τα κύτταρα. Εντούτοις, αυτό θα ήταν ανησυχητικό στους ανθρώπους που χρησιμοποιούν αντιηλιακά προϊόντα εάν τα δύο υλικά διαπερνούσαν βιώσιμα κύτταρα του δέρματος. Το βάρος των τρεχόντων στοιχείων είναι ότι παραμένουν στην επιφάνεια του δέρματος και στην εξωτερική νεκρή στιβάδα ( stratum corneum) του δέρματος.

Η Επιτροπή Αξιολόγησης Φαρμάκων επικύρωσε αυτό το συμπέρασμα στη συνεδρίασή της στις 2 Φεβρουάριου 2006.

Η Διοίκηση Θεραπευτικών Αγαθών (TGA) ελέγχει την αναθεώρηση της επιστημονικής λογοτεχνίας σε αυτή την περιοχή και δουλεύει σε συνεργασία με τις διεθνείς αντιπροσωπείες για να ελέγξει αυτά τα ζητήματα και να εξασφαλίσει την προστασία των καταναλωτών εάν εμφανιστούν οποιοιδήποτε κίνδυνοι.

Συμπεράσματα

● Τον Ιούλιο του 2007 έληξε η προθεσμία της ΕΕ για την υποβολή φακέλου σύμφωνα με τις οδηγίες της επιστημονικής επιτροπής για την χρήση του 4-Aminobenzoic acid (PABA) ως φίλτρο υπεριώδους ακτινοβολίας ή για άλλη χρήση καθώς τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν δεν ήταν ικανοποιητικά.

● Το φίλτρο benzophenone 2 (BP2) έχει απαγορευθεί στην ΕΕ στα αντιηλιακά προϊόντα αλλά περιέχεται σε άλλα καλλυντικά προϊόντα σε μικρότερες συγκεντρώσεις. Καθώς βρίσκεται σε μεγάλη ποικιλία προϊόντων είναι σαν να εφαρμόζεται στο δέρμα καθημερινά.

● Το σαλικυλικό 4-ισοπροπυλοβενζόλιο έχει απαγορευτεί από την ΕΕ και δεν χρησιμοποιείται πλέον στα αντιηλιακά προϊόντα.

● Φυσικά φίλτρα είναι το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του Τιτανίου τα οποία ανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία. Αποφεύγετε τον ψευδάργυρο αν δεν είστε σίγουροι για την μορφή του καθώς στην μορφή microfine (200 nm) έχει αποδειχθεί ότι είναι τοξικό για το κύτταρο και το γενετικό του υλικό (DNA).

● Για να έχετε το αποτέλεσμα που υποδηλώνει ο δείκτης προστασίας του προϊόντος σας πρέπει να χρησιμοποιείται την ποσότητα που χρησιμοποιούν κατά την εργαστηριακή δοκιμασία του δηλαδή 2 mg/cm², περίπου 6 με 7 κουταλιές του γλυκού ή 35-40 γραμμάρια για ολόκληρο το σώμα. Η ποσότητα αυτή είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτή που χρησιμοποιούν συνήθως οι καταναλωτές.

● Αντιηλιακό με δείκτη προστασίας 15 απορροφά το 93% της UVB ακτινοβολίας ενώ με δείκτη 30 απορροφά το 97%. Αντιηλιακά προϊόντα με δείκτη μεγαλύτερο από 50 πρακτικά δεν αυξάνουν την προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία.

● Έχουμε ανάγκη τον ήλιο. Δεκαπέντε λεπτά είναι αρκετά για να ενεργοποιήσουν την σύνθεση της βιταμίνης D στο σώμα μας και να μας βοηθήσουν στην πρόληψη ασθενειών όπως οστεοπόρωση, διαβήτη, αρθρίτιδα, κατάθλιψη, παχυσαρκία, ακόμα και παθήσεις του ανοσοποιητικού συστήματος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Lademan J., Schanzer S., et al. Sunscreen application at the beach. Journal of Cosmetic Dermatology 3:2. 2004. 62-68.

.Lott L. Dennis, et al. Uniformity of sunsceen product application, a problem in testing, a problem for consumers. Photodermatology, Photoimmunology & Photomedicine 19:1. 2003. 17-20.

Rhodes L.E. and Callaghan T.M., Beyond sun protection factor testing. International Journal of Cosmetic Science 26:4. 2004. 207-214.

Βaumann Leslie. Cosmetic Dermatology, Principles and Practice. The McGraw-Hill Companies 2002. Chapter 15 ‘Antioxidants. The free radical theory of aging’. 105

Bech-Thomsen N, Wulf HC. Sunbathers’ application of sunscreen is probably inadequate to obtain the sun protection factor assigned to the propagation. Photodermatol Photoimmunol Photomed. 1992. 9:242-244.

Pinnell S, Cutaneus Photodamage, oxidative stress, and topical antioxidant protection. J Am Acad Dermatol. 2003. 48:1-19.

Journe F, Marguery MC, Bazex J, et al. Sunscreen sensitization : a 5-years study. Acta Dem Venereol 1999. 79: 211-213.

Darr D, Dunston S, Faust H et al , Effectivenes of adioxidants with or without sunscreens at topical photoprotectants. Acta Dermatol Venereol 1996.766: 264-268.

Τσιρίβας Ε. Σημειώσεις Κοσμετολογίας 3. 56-63, 66-71.

Σταυριανέας Ν.Γ. Σύγχρονη Δερματική Ογκολογία. Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδη. 84-85, 102-104,134.

www.tobima.gr. Λώρας Πιπιλή. Προϊόντα με σημαντικές διαφορές στις τιμές αλλά στην προστασία κατακλύζουν την αγορά. 4/8/1996.

Μύθοι και αλήθειες για την ηλιοθεραπεία. 5/9/1999.

www.iatrotek.com. Οι φωτοχημικές βλάβες του DNA και ο ρόλος τους στις βιολογικές επιδράσεις της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα.

Φωτοπροστασία. Στρατηγός Α.Ι., Αντωνίου Χ.

www.iatronet.gr. Ύγεία, Δερματολογία, Η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολία στο δέρμα. Βέρρος Κ. 15/6/2004.

www.paidiatros.gr. Ηλιοθεραπεία, κίνδυνοι και τρόπος πρόληψης. Σπαντιδέας Α.

www.newscientist.com. Sun block. Jones N. 18/4/2001.

Chemical sunscreens. 6/5/2007

Sunscreen chemicals disrupt thyroid in rats. Khamsi R. 3/4/2006.

Hormones in sunscreens. 10/6/2007.

www.eur-lex.europa.eu. Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. 29/2/2000.

www.blackwell-synergy.com. Sunscreen application technique in photosensitive patients: a quantitative assessment of the effect of education. Azurdia R.M., Pagliaro J.A., Rhodes L.E. 14/4/2000.

www.pubmed.com. Sun exposure and sunscreen use among sunbathers in Denmark. Stender IM., Andersen JL., Wulf HC. 11/1/1996.

Sunscreen use and duration of sun exposure: a double-blind, randomized trial. Aytier P, Dore JF, Negrier S, et al. 4/8/1999.

Sunscreens used at the beach do not protect against erythema: a new definition of SPF is proposed. Wulf HC, Stender IM, Lock-Andersen J. 13/8/1997.

ΑΝΤΙΗΛΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Οι Επιδράσεις των Αντιηλιακών Φίλτρων στην Υγεία του Δέρματος και του Ανθρώπινου οργανισμού Μέρος Α

Ο ήλιος αποτελεί αστείρευτη πηγή ενέργειας και ζωής. Είναι προϋπόθεση για την ύπαρξη ζωής πάνω στη γη και απαραίτητο στοιχείο για τη ζωή του ανθρώπου, μια και η ηλιακή ακτινοβολία εξυπηρετεί πολλές βασικές διεργασίες του ανθρώπινου οργανισμού. Σπουδαιότερη από αυτές είναι η σύνθεση της βιταμίνης D, η έλλειψη της οποίας προκαλεί την εμφάνιση ραχίτιδας. Εν τούτοις η ηλιακή ακτινοβολία εκτός από τα ανεκτίμητα οφέλη της μπορεί να προκαλέσει σημαντικές βλάβες στην ανθρώπινη υγεία όταν άσκοπα και αλόγιστα εκτιθέμεθα σε αυτή.

Το μαύρισμα του δέρματος, που είναι χρόνια στη μόδα, συνεπάγεται και μεγαλύτερη χρονικά αλλά και εντονότερη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία με συνέπεια να αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος εμφάνισης βλαβών στον οργανισμό μας.

Έτσι σήμερα, μετά την ελάττωση της συγκέντρωσης του όζοντος στη στρατόσφαιρα και την επιδείνωση των συνθηκών του περιβάλλοντος οι μηχανισμοί άμυνας του δέρματος δεν είναι πλέον επαρκείς και έχει γίνει κοινή συνείδηση, τόσο από τους δερματολόγους όσο και από τον πληθυσμό, η αναγκαιότητα της εξωτερικής φωτοπροστασίας, που εξασφαλίζεται είτε με τα ρούχα που φοράμε, είτε με την εφαρμογή στο δέρμα μας αντιηλιακών σκευασμάτων, στα οποία εμπεριέχονται τα λεγόμενα αντιηλιακά φίλτρα. Αυτά είναι τοπικά εφαρμοζόμενες κρέμες και λοσιόν. Ο σκοπός της χρησιμοποίησης των αντιηλιακών προϊόντων (sunscreen products) είναι να εμποδίσουν ή τουλάχιστον να ελαχιστοποιήσουν τις επιβλαβείς επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας επιτρέποντας ταυτόχρονα το μαύρισμα του δέρματος χωρίς οδυνηρά αποτελέσματα. Περιέχουν οργανικούς και ανόργανους χημικούς παράγοντες που απορροφούν ή αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία.

Ταξινομούνται ως εξής

● Χημικά αντιηλιακά (οργανικοί χημικοί απορροφητές).

● Φυσικά αντιηλιακά (ανόργανοι χημικοί απορροφητές).

● Συνδυασμός αντιηλιακών.

Όπως αναφέραμε τα προϊόντα αυτά περιέχουν αντιηλιακές ουσίες (sunscreen agents, sunscreens) οι οποίες είτε απορροφούν είτε ανακλούν ή σκεδάζουν την ερυθηματογόνο περιοχή της ηλιακής ακτινοβολίας. Οι αντιηλιακές ουσίες που δρούν με απορρόφηση και που πολλές φορές λέγονται και φίλτρα υπεριωδών ακτίνων (UV filters), είναι χημικές ουσίες κυρίως αρωματικές φύσεως που το μέγιστο της απορρόφησης τους βρίσκεται στη UVB περιοχή (περίπου στα 310 nm, γι’αυτό και ονομάζονται πιο συγκεκριμένα UVB φίλτρα).

Τα αντιηλιακά ενδείκνυνται σαν ισχυρά προστατευτικοί παράγοντες από την δημιουργία ηλιακού εγκαύματος, φωτογήρανσης και καρκίνων του δέρματος. Παρ’ όλα αυτά από κάποιες μελέτες διαπιστώθηκε ήπια αύξηση της συχνότητας του μελανώματος σε άτομα που ισχυρίζονταν ότι χρησιμοποιούσαν αντιηλιακά, αλλά θεωρήθηκε ότι αυτό πιθανώς οφείλεται όχι στους αντιηλιακούς παράγοντες αυτούς καθ’ εαυτούς αλλά σε άλλους παράγοντες, ειδικά σε ανεπαρκή προϊόντα σε συνδυασμό με μια πιθανή τάση παραμονής έξω από το σπίτι και στον ήλιο για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με την πεποίθηση ότι η προστασία είναι επαρκής.

Συνιστώνται τακτικά σε ασθενείς με τις γνωστές ως ιδιοπαθείς, πιθανώς ανοσολογικής βάσης, φωτοδερματοπάθειες, οι οποίες περιλαμβάνουν το πολύμορφο εκ φωτός εξάνθημα (PLE), την ακτινική κνήφη (AP), την ευλογιοειδή ιδρώα (HV), την ηλιακή κνίδωση (SU), και την χρόνια ακτινική δερματίτιδα (CAD).

Αντιηλιακά προϊόντα

Όπως εισαγωγικά αναφέρθηκε, ο σκοπός των αντιηλιακών προϊόντων (sunscreen products) είναι να εμποδίσουν ή τουλάχιστον να ελαχιστοποιήσουν της επιβλαβείς επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας επιτρέποντας ταυτόχρονα το μαύρισμα του δέρματος χωρίς οδυνηρά αποτελέσματα. Τα προϊόντα αυτά περιέχουν αντιηλιακές ουσίες, οι οποίες είτε σκεδάζουν, είτε απορροφούν, ή ανακλούν την ερυθηματογόνο περιοχή της ηλιακής ακτινοβολίας.

Φωτο. Τρισδιάστατο διάγραμμα που απεικονίζει την προστασία από UVA και UVB. Τα ορυκτα φυσικά φίλτρα ανακλούν το 99% της προσπίπτουσας UVB. Χημικά φίλτρα χαρακτηρίζονται τα UVA Block (απορροφούν το 90% της UVA κατά το αυστραλιανό πρότυπο). Ένας τέτοιος συνδυασμός μας δίνει αντιηλιακά μέγιστης προστασίας.

Αποτελούνται από ένα μόνο φίλτρο ή από συνδυασμό οργανικών αντιηλιακών φίλτρων, και ανοργάνων φωτοανακλαστών, που είναι ενσωματωμένα σε ένα κοσμητολογικό έκδοχο. Το έκδοχο μπορεί να έχει μορφή κρέμας, αλοιφής, κρεμαλοιφής, γαλακτώματος, γέλης, λοσιόν, ελαίου, spray ή stick. Τα αντιηλιακά σε μορφή γαλακτώματος ή κρέμας θεωρείται ότι προσφέρουν καλύτερη προστασία από τα αντιηλιακά λάδια. Στη σύνθεση ενός σύγχρονου αντιηλιακού μπορούν, επίσης, να ενσωματώνονται υγραντικά της επιδερμίδας, παράγοντες κατά των ελευθέρων ριζών κ.ά.

Υπάρχουν πολύ λίγα χημικά που μπορούν να απορροφήσουν επαρκώς τόσο την UVB όσο και την UVA σε συγκεντρώσεις κατάλληλες και επιτρεπόμενες στα εμπορικά σκευάσματα και γι’ αυτό τα αντιηλιακά περιέχουν συνδυασμούς πολλαπλών παραγόντων, έτσι ώστε να παρέχουν προστασία ευρέως φάσματος.

Φώτο.Αναλογία του χρόνου έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία που

απαιτείται για να προκληθεί ερύθημα, με ή χωρίς αντιηλιακό.

Χημικά αντιηλιακά PABA

Διαθέτει λmax στα 269nm και συντελεστή μοριακής εξαφάνισης στα 13600. Επομένως αποτελεί έναν καλό απορροφητή της UVB ακτινοβολίας. Παρ’ όλα αυτά, τείνει να οξειδώνεται εύκολα και να χρωματίζει τα ρούχα, μπορεί να κρυσταλλοποιηθεί και έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει μέτρια ευαισθητοποίηση εξ’ επαφής. Από την άλλη πλευρά, τα παράγωγα του ΡΑΒΑ όπως είναι οι αιθυλβουτυλ, αμυλ, και οκτυλ εστέρες του Ν, Ν- διμεθυλ-ΡΑΒΑ σχεδιάστηκαν με την ελπίδα να ελαχιστοποιήσουν τα μειονεκτήματα του αρχικού μορίου, διατηρώντας, ταυτόχρονα, την ικανότητα προστασίας από την UVB. Έτσι, ο Ν, Ν- διμεθυλ- ΡΑΒΑ οκτυλαιθέρας, γνωστός επίσης και ως Padimate-O, έχει υπερκεράσει τις περισσότερες από τις ανεπιθύμητες δράσεις του ΡΑΒΑ.

Είναι ένα υγρό με το διπλάσιο σχεδόν συντελεστή μοριακής εξαφάνισης του ΡΑΒΑ και γι’ αυτό έχει καταστεί ένα αποτελεσματικό και δημοφιλές προστατευτικό από την UVB ηλιακή ατινοβολία. Μάλιστα ο διμέθυλο αμινοβενζοϊκός οκτυλεστέρας είναι η περισσότερο χρησιμοποιούμενη σήμερα αντιηλιακή ουσία στα καλλυντικά προϊόντα.

Το σαλικυλικό οξύ και τα παράγωγά του

Τα σαλικυλικά είναι ορθο-disubsitut-ed αρωματικές συνθέσεις με κορυφή απορρόφησης γύρω στα 300 nm και, είναι, επομένως UVB απορροφητές. Είναι μη υδατοδιαλυτές, σταθερές ενώσεις που εύκολα ενσωματώνονται σε καλλυντικά σκευάσματα και άριστοι διαλύτες άλλων μη διαλυτών συστατικών, όπως οι βενζοφαινόνες.

Διαθέτουν, επίσης, ένα άριστο προφίλ ασφάλειας, αλλά είναι σχετικά ασθενείς απορροφητές της UVR. Αυτό που χρησιμοποιείται πιο ευρέως από την ομάδα, είναι το οκτυλσαλικυλικό, γνωστό και ως 2- αιθυλεξυλσαλικυλικό.

Το κινναμωμικό οξύ(ή κινναμικό οξύ) και τα παράγωγά του

Τα κινναμωμικά είναι απορροφητές της UVB με ένα λmax γύρω στα 310nm. Το 2-αιθυλεξυλ p μεθοξυκινναμικό και το οκτυλ p- μεθοξυκινναμικό είναι τα πιο δημοφιλή μέλη της ομάδας, ενώ το οκτοκρυλένιο αποτελεί μια πιο πρόσφατη έλευση.

Διάφορες αντιηλιακές ουσίες

Στην τέταρτη κατηγορία είναι οι διάφορες αντιηλιακές ουσίες. Τα ανθρανιλικά, όπως συμβαίνει και με την ομάδα των σαλικυλικών, είναι σταθερές και ασφαλείς ενώσεις. Το μενθυλανθρανιλικό είναι ένα ορθο-disubstitut-ed αμινοβενζοϊκό με λmax στα 336 nm.

Οι βενζοφαινόνες είναι αρωματικές κετόνες παράγωγα της διβενζοϋλμεθάνης, ικανές για μερική απορρόφηση στο εύρος φάσματος της UVA, κάποιες εκ των οποίων επιδεικνύουν μια αλλαγή στο λmax όταν βρίσκονται σε διαφορετικούς διαλύτες, αντίστοιχα. Αυτές οι ενώσεις είναι σχετικά δύσκολο να διαλυθούν σε καλλυντικά σκευάσματα και είναι δυνητικά ευαισθητοποιητές.

Οι διβενζοϋλμεθάνες είναι δικετόνες που έχουν υποστεί αντικατάσταση, ικανές να υποβληθούν σε κετο- ενολ ταυτομερισμό. Ενώσεις όπως η ισοπροπυλ-διβενζοϋλμεθάνη (Eusolex και οι βουτυλ- διβενζοϋλμεθάνες (Avobenzone, Parsol 1789) απορροφούν την UVA σχετικά καλά αλλά δεν είναι πολύ φωτοσταθερές. Η Avebenzone έχει λmax στα 355 nm και πολύ υψηλό συντελεστή εξαφάνισης, μεγαλύτερο από 30.000. 8020)

Τα παράγωγα καμφοράς (δικυκλικές ενώσεις), όπως είναι η 3- βενζυλιδινική καμφορά και η βενζυλιδινική καμφορά σουλφινικό οξύ, αποτελούν απορροφητές της UVB. Η ομάδα αυτή των παραγώγων δεν έχει εγκριθεί προς το παρόν από την Federal Grug Administration για χρήση στις ΗΠΑ. Πάντως, ειδικά το τερεφθαλυδινικό δικαμφορο σουλφονικό οξύ (Mexoril SX) είναι ένα πιο καινούργιο παράγωγο με ένα λmax στα 345nm, με άριστη φωτοσταθερότητα και απορροφητικότητα στην UVA.

Φυσικά αντιηλιακά

Το διοξείδιο του τιτανίου και το διοξείδιο του ψευδαργύρου είναι χημικά αδρανείς ειδικές ορυκτές ουσίες, οι οποίες παρουσιάζουν μια σειρά πλεονεκτημάτων όπως το γεγονός ότι είναι φωτοσταθερές, δεν προκαλούν φωτοαλλεργία ή φωτοτοξικότητα και προστατεύουν το δέρμα από την UVB, UVA και σε κάποιο βαθμό από την ορατή ακτινοβολία. Στο παρελθόν, τέτοιου είδους συνθέσεις έτειναν να είναι πυκνόρρευστες, αδιαφανείς και αισθητικά μη αποδεκτές σε πολλούς ανθρώπους, αλλά πιο πρόσφατα ειδικά παρασκευάσματα που περιέχουν μόρια με διάμετρο μικρότερη από 100 nm εγγυώνται βελτιωμένη διαφάνεια και αισθητική αποδοχή. Επίσης συνδυάζονται συχνά με οργανικούς χημικούς απορροφητές με σκοπό την επίτευξη υψηλότερων SPFs από αυτούς που έχουν όταν χρησιμοποιούνται μόνοι τους.

Στα αντιηλιακά χρησιμοποιούνται, συνήθως, περισσότερα του ενός φίλτρα (αντιηλιακές ουσίες ) προκειμένου να καλύψουν μεγαλύτερο φάσμα υπεριώδους ακτινοβολίας (Ultra violet A, UVA:320-400 nm και UVB:280-320 nm).

Στον πίνακα φαίνονται ορισμένες από αυτές (ένας ή δύο εκπρόσωποι από κάθε ομάδα αντιηλιακών ουσιών) και δίπλα το μήκος κύματος σε νανόμετρα. Άλλες καλύπτουν και άλλες όχι την υπεριώδη ακτινοβολία τύπου Α, γεγονός που πρέπει να το προσέξουμε ιδιαίτερα. Τα σωματίδια (τα δύο τελευταία του πίνακα) είναι τα αποτελεσματικότερα, διότι δεν απορροφούν την ακτινοβολία, όπως τα υπόλοιπα μόρια με κίνδυνο μάλιστα αλλοίωσης της δομής του μορίου τους, αλλά την αντανακλούν, και μάλιστα πολλές φορές, ανάλογα με το μέγεθός τους, καλύπτουν και το ορατό και το υπέρυθρο τμήμα της ηλιακής ακτινοβολίας, η επίδραση των οποίων στη φωτογήρανση δεν έχει ακόμη, μελετηθεί καλά. Επομένως είναι σκόπιμο να ερευνηθεί καλά το εύρος ακτινοβολίας που καλύπτει το αντιηλιακό που χρησιμοποιούμε.

Ανεπιθύμητες ενέργειες και διασταυρούμενες αντιδράσεις

Οι χρήστες αντιηλιακών συχνά αισθάνονται ένα αίσθημα άμεσου καύσου ή νυγμών στις θέσεις εφαρμογής, ενώ τέτοιου είδους ερεθισμός παρατηρείται πιο συχνά με τις βενζοφαινόνες και τους εστέρες ΡΑΒΑ. Τα σκευάσματα που περιέχουν φυσικούς παράγοντες μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν το σχηματισμό κεχρίων λόγω απόφραξης. Όπως συμβαίνει και με άλλους τοπικά εφαρμοζόμενους παράγοντες, τα αντιηλιακά σκευάσματα είναι δυνατόν να προκαλέσουν αλλεργική δερματίτιδα εξ’ επαφής που οφείλεται σε συντηρητικά, αρώματα και άλλα μη δραστικά συστατικά της σύνθεσης, αν και αυξάνονται συνεχώς οι αναφορές για το γεγονός ότι τα χημικά αντιηλιακά από μόνα τους δρουν ως αλλεργιογόνα.

Η ευαισθητοποίηση είναι υψηλότερη σε ασθενείς με φωτοδερματοπάθειες, ειδικά στην CAD ή στο PLE. Στα πρώτα χρόνια χρήσης των αντιηλιακών, το PABA ήταν η πιο συχνή αιτία ευαισθητοποίησης, αλλά οι αντιδράσεις την τελευταία δεκαετία έχουν ελαττωθεί εξαιτίας της περιορισμένης χρήσης του. Το γλυκερινικό PABA είχε αναφερθεί, επίσης, ως δυνητικός ευαισθητοποιητής σε μερικούς ασθενείς, μέχρι που διαπιστώθηκε αργότερα ότι η αντίδραση οφειλόταν σε ξένες ουσίες που υπήρχαν στο παρασκεύασμα, όπως η βενζοκαϊνη (αιθυλαμινοβενζοϊκό οξύ) ή άλλες μη αναγνωρίσιμες ουσίες. Η προκαϊνη, η η βενζοκαϊνη, η p-φαινυλενοδιαμίνη και οι σουλφοναμίδες μπορούν να προκαλέσουν διασταυρούμενη αντίδραση με το ΡΑΒΑ, ούτως ώστε οι ασθενείς που έχουν ευαισθητοποιηθεί σε οποιαδήποτε από αυτές τις ενώσεις μπορούν να εκδηλώσουν μια αλλεργική αντίδραση στα αντιηλιακά που περιέχουν ΡΑΒΑ ή τους εστέρες του.

Παρ’ όλα αυτά, στα πρόσφατα χρόνια η ομάδα της βενζοφαινόνης (οξυβενζόνη, μεξενόνη) έχει αντικαταστήσει το ΡΑΒΑ ως συχνότερη αιτία αλλεργίας σαν αντιηλιακό, ειδικά καθώς αυτές οι ενώσεις χρησιμοποιούνται επίσης ευρέως σε μη αντιηλιακά καλλυντικά και καθαριστικά. Έχουν αναφερθεί, επίσης, διάφορες αλλεργικές αντιδράσεις στην ισοπροπυλική διενζοϋλμεθάνη, οδηγώντας έτσι στην απομάκρυνσή της από διάφορα προϊόντα. Υπάρχουν επίσης, διασταυρούμενες αντιδράσεις με την βουτυλ μεθοξυδιβενζοϋλμεθάνη, που σχετίζεται δομικά με αυτήν. Η μεθυλ- βενζυλιδινική καμφορά χρησιμοποιείτο στο παρελθόν σε συνδυασμό με την ισοπροπυλδιβενζοϋλμεθάνη και εκείνοι που ήταν ευαίσθητοι στον ένα παράγοντα εκδήλωναν συχνά ταυτόχρονη ευαισθησία και στον άλλο. Ανάμεσα στα κινναμικά, το 2- αιθοξυαιθύλιο – p – κινναμικό (Cinoxate) είναι ο πιο συχνός ευαισθητοποιητής, ενώ οι ενώσεις αυτές προκαλούν επίσης διασταυρούμενη ευαισθησία με το βάλσαμο του Περού, το βάλσαμο του Τοlu, την κινναμική αλδεϋδη, το κινναμικό οξύ και το κινναμικό έλαιο, τα οποία αποτελούν συστατικά που εμπεριέχονται σε καλλυντικά, σε αρώματα, σε οδοντόπαστες, ακόμα και σε καρυκεύματα.

Φωτοαλλεργικές αντιδράσεις έχουν αναφερθεί, επίσης, σε μια ποικιλία χημικών αντιηλιακών, όπου τα φωτοαλλεργιογόνα σχηματίζονται προφανώς σε ορισμένες περιπτώσεις όταν ένα αρχικό μόριο υποβάλλεται σε χημική μεταβολή μετά από την απορρόφηση της ακτινοβολίας, συνήθως της UVA, και προκύπτει έτσι μια μεταβληθείσα ένωση ή απτίνη. Αυτή ενδεχομένως συνδέεται με μια πρωτεϊνη μεταφορέα και σχηματίζουν ένα αλλεργιογόνο. Εναλλακτικά, η φωτοχημική μεταβολή ενός ήδη σχηματισμένου συμπλόκου πρωτεϊνης – απτίνης από την απορρόφηση της ακτινοβολίας, το καθιστά, ίσως, αλλεργιογόνο. Φωτοαλλεργία έχει αναφερθεί, επίσης, στη 2-υδροξυ-4-μεθοξυμεθυλβενζοφαινόνη (Eusolex 4360, οξυβενζόνη), στη βενζοφαινόνη- 4, την ισοπροπυλδιβενζοϋλμεθάνη (Eusolex 8020), τη βουτυλμεθοξυδιβενζοϋλμεθάνη (Parsol 1789) και στο ισοάμυλο-p-μεθοξυκινναμικό. Παρακάτω θα δούμε αναλυτικά την φωτοευαισθησία από φάρμακα.

Θεραπευτικό σχήμα

Το συνιστώμενο πάχος στρώσης του αντιηλιακού για να εξασφαλιστεί το βέλτιστο όφελος είναι 2mg/cm² ή 22μL/cm², ποσότητα που είναι σχετικά μεγάλη. Παρ’ όλα αυτά, από μια σειρά ερευνών διαπιστώθηκε ότι οι χρήστες εφαρμόζουν μικρότερη από τη συνιστώμενη ποσότητα στην πράξη. Έτσι από τις περισσότερες έχει εξαχθεί το συμπέρασμα ότι το πάχος της εφαρμοζόμενης στρώσης κυμαίνεται από 0,5 μέχρι 1mg/cm², ενώ από μια πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη που διεξήχθη σε 148 μαθητές βρέθηκε ότι η μέση ποσότητα ήταν 0,39 mg/cm². Έχει, συνεπώς, προταθεί ότι η μεθοδολογία δοκιμασίας και χαρακτηρισμού των αντιηλιακών πρέπει να μεταβληθεί, έτσι ώστε να αντιστοιχεί σε μια πιο ρεαλιστική χρήση. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχει υιοθετηθεί ακόμη μια τέτοια προσέγγιση, εξαιτίας της ανησυχίας σχετικά με το ότι θα προκύψει μεγάλη καταναλωτική σύγχυση. Επιπλέον, συνιστάται η επανάληψη της εφαρμογής του αντιηλιακού κάθε 2-3 ώρες, γιατί από τη μια είναι πιθανή η πρόκληση φωτοαποδόμησης και από την άλλη, επειδή υπάρχει το ενδεχόμενο απομάκρυνσής του σε ακατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες.

ΑΝΤΙΗΛΙΑΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Αντιηλιακά … ωφέλιμα ή βλαβερά;

Γνωρίζουμε όλοι, ότι τα οφέλη της ηλιακής ακτινοβολίας είναι λίγα. Βεβαίως η έκθεση του δέρματος στην UVB είναι απαραίτητη εφόσον συμβάλλει στην μετατροπή της 7-διυδροχολιστερόλης σε προβιταμίνη D3 και η οποία κατόπιν μετατρέπεται σε βιταμίνη D3.

Ενώ δε το υπεριώδες φάσμα της ηλιακής ακτινοβολίας χρησιμοποιείται στην θεραπεία νόσων όπως η ψωρίαση, το έκζεμα ή το δερματικό λέμφωμα των Τ-κυττάρων ωστόσο όμως οι δράσεις των διαφόρων περιοχών (UVC, UVB, UVA) απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή. Και τούτο διότι:

Οι UVC (100-240nm) μπορούν να καταστρέψουν τα κύτταρα προκαλώντας άμεση βλάβη του DNA και σχηματισμό ελεύθερων ριζών. Όμως αυτό δεν γίνεται, διότι δεν φτάνουν στη γη επειδή φιλτράρονται από την ατμόσφαιρα.
Οι UVB(290-320nm) δεν φιλτράρονται τελείως και κατά συνέπεια προκαλούν ηλιακά εγκαύματα. Η βλάβη τους στο δέρμα προκαλείται λόγω σχηματισμού διμερών θυμίνης και φωτοπροϊόντων 4-6 του DNA. Έτσι απαιτείται άμεση θεραπεία, για να προληφθούν ενδεχόμενες μεταλλάξεις με μεταβολή στη κυτταρική λειτουργία και καρκινογένεση.
Οι UVA(320-400nm) είναι ακτινοβολία μεγάλου μήκους κύματος που καταλαμβάνει την φασματική περιοχή της υπεριώδης ακτινοβολίας με τη μικρότερη ενέργεια. Δεν φιλτράρεται από το όζον, έτσι ο σχηματισμός ελεύθερων ριζών είναι ιδιαίτερα μεγάλος, δεδομένου ότι φτάνει ως το χόριο.

Έτσι δημιουργούνται ρυτίδες λόγω βλάβης που προκαλεί η UVA στους ινοβλάστες της επιδερμίδας με συνέπεια την αλλοίωση της σύνθεσης του κολλαγόνου και της ελαστίνης.

Επειδή δε ο συνδυασμός είναι καρκινογόνος θα πρέπει να χρησιμοποιείται πάντα αντηλιακό προϊόν ώστε να υπάρχει προστασία από τις ακτίνες UVA-B. Και εδώ αρχίζει ο “αγώνας δρόμου” για την επιλογή του σωστού αντιηλιακού. Ένα ερευνητικό γκρουπ μελετώντας σε βάθος τη δράση των UV φίλτρων ,δημοσίευσε τις μελέτες οι οποίες ήταν ακριβώς ίδιες με τη δημοσίευση του ερευνητικού κέντρου Φαρμακολογίας και Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης.

Κατέληξαν δε ότι η ικανότητα ποικίλων αντηλιακών προκαλούν ανωμαλίες στις ορμονικές λειτουργίες. Κατά τη διάρκεια δε της έρευνας αυτής επιβεβαίωσαν ότι τα 5 από τα 6 φίλτρα διεγείρουν την καρκινογένεση.

Το ερευνητικό group του Μrest Margaret Schlep του Πανεπιστημίου της Ζυριχής ανέφερε στοιχεία για την ασφάλεια των συστατικών αυτών που αφορούν την προστασία του δέρματος από τον ηλιο. Κατά τις έρευνες, τον Δεκ του 2005 και τον Απρ του 2006 ,του ινστιτούτου Τοξικολογίας και Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης, αναφέρθηκαν οι ιδιότητες των αντηλιακών φίλτρων τα οποία κυρίως καταστρέφουν την ορμονική λειτουργία. Τα 5 από τα 6 ενεργοποιούν το καρκίνο στους μαστούς και προκαλούν ανωμαλίες στην ορμονική λειτουργία αυτών.

Αυτά είναι:

l behzorhenone-3(Bp-3)

l homosalate(4-MBC)4_methyl-benzylidene cmphor

l octyl- methoxycinnamate(OMC)

l octyl-dimethyl-PABA

Και το μη επικίνδυνο:

l butyl-methoxydibenzoylmethane

Τα τέσσερα επιβλαβή έχουν αναγνωριστεί λόγω των οιστρογονικών δράσεων τους in vitro αλλά και in vivo σε πολλά πανεπιστημιακά εργαστήρια σόλο τον κόσμο.

Έτσι σε MCF-7 κύτταρα καρκίνου του μαστού, αυξήθηκε ο πολλαπλ/μός των κυττάρων με μέση αποτελεσματική συγκέντρωση(EKSO) μεταξύ τιμών 1,56 και 3.73nm ενώ η B-MDM(bytyl-methoxydibenzoylmethane) ήταν ανενεργή.

Eπίσης το (Bp-3) και ο μεταβολίτης 2,4-dihydroxybenzophenone έχουν ανιχνευθεί σε ανθρώπινα ούρα σε 4 ώρες μετά την εφαρμογή των αντιηλιακών προϊόντων στο δέρμα. Aκόμη το Bp-3 έχει διαπιστωθεί ότι απορροφάται εύκολα και από το γαστρεντερικό σωλήνα λόγω της ταχείας αποδόμισής του.

Αποδεικτικά στοιχεία για τη βιοσυσσώρευση σε ανθρώπους προκύπτει από αναλύσεις του ανθρώπινου γάλακτος οπού στα 5 από τα 6 δείγματα μητρικού γάλακτος η Bp-3 και το ΟMC ανιχνεύθηκαν σε ποσότητες ιδιαίτερα ανησυχητικές*.

Ως εκτούτου η οιστρογονική δράση τους και γενικότερα η ενδοκρινολογική λόγω της βιοσυσωρρεύσης τους στη πανίδα, χλωρίδα και ιδιαίτερα στον άνθρωπο έχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία και συνεχείς έρευνες εφόσον μάλιστα η μακροχρόνια χρήση έχει επιπτώσεις και στο αναπαραγωγικό σύστημα.

Στο Πανεπιστήμιο του COTTINGEN Γερμανίας έγινε έρευνα για τις επιπτώσεις του (OMC) και (4 MBC) στην (E2)οιστραδιόλη, όπου βρέθηκαν ότι η (4MBC) συμμερίζεται την αντιοστεοποριτική δράση της E2. Επίσης ανιχνεύθηκε η οιστρογονική του δράση στη μήτρα, στο κόλπο αλλά και στην παραγωγή ορμονών θυρεοειδή! Είναι σαφές λοιπόν ότι οι οιστρογονικές δραστηριότητες αυτών των φίλτρων αλλά και των παραγώγων τους όπως (BP2) είναι πλέον δεδομένες και θα πρέπει τα αντηλιακά να μην περιέχουν σε καμμία περίπτωση χημικά φίλτρα τα οποία απορροφούν το φάσμα των UVA-B μέσω φωτοχημικών αντιδράσεων.

Γι΄αυτό ακριβώς τον λόγο ο DR. BAUMANN έχει επιλέξει ως αντιηλιακά φίλτρα το ZnO (οξείδιο ψευδαργύρου) το TiO2 (διοξείδιο του τιτανίου) τα οποία αντανακλούν την ακτινοβολία, είναι χημικά αδρανή, δεν αποδομούνται με το χρόνο και έτσι το δέρμα μένει ανέπαφο από τη περεταίρω ηλιακή βλάβη.

Επίσης ως βασικό συστατικό στα αντιηλιακά του BR. BAUMANN έχει θέση η βιταμίνη Ε η οποία ως ισχυρό αντιοξειδωτικό αποτρέπει τη δημιουργία ελεύθερων ριζών. Και τούτο διότι η βιταμίνη Ε απαντά στα φωσφολιπίδια των μιτοχονδρίων, του ενδ/ου δικτύου και της πλασματικής μεμβράνης. Λόγω δε της έντονης αντιοξειδωτικής δράσης της, αποτελεί την 1η γραμμή άμυνας έναντι της υπεροξείδωσης των κυτταρικών και υποκυτταρικών μεμβρανών των φωσφολιπιδίων.

Το ένζυμο υπεροξειδάση της γλουταθειόνης της οποίας το σελήνιο είναι ανασπόσπαστο συστατικό παρέχει την 2η γραμμή άμυνας με το να καταστρέφει τα υπεροξείδια (Η2Ο2) πριν προκαλέσουν βλάβη στις μεμβράνες.

Έτσι η Βιταμίνη Ε και το σελήνιο σε στενή συνεργασία (το σελήνιο κατακρατά τη Βιταμίνη Ε στις λιποπρωτείνες του πλάσματος ενώ η Βιταμίνη Ε ελαττώνει τις απαιτήσεις σε σελήνιο διατηρώντας το σε δραστική μορφή ) προλαμβάνουν την υπεροξειδωτική βλάβη σε κυτταρικά και υποκυτταρικά στοιχεία με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται η προστασία των οργανιδίων που είναι αναγκαία για την επιτυχή αντιμετώπιση νόσων, φυσικών και χημικών περιβαλλοντικών προσβολών και άλλων καταστάσεων stress.

Το σελήνιο λοιπόν ως συστατικό της υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης υποβοηθά στην καταστροφή των υπεροξειδίων και με τον τρόπο αυτό ελαττώνει την υπεροξείδωση των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων των μεμβρανών. Αυτή η μειωμένη υπεροξείδωση ελαττώνει σε μεγάλο βαθμό την απαίτηση της Βιταμίνης Ε ώστε να διατηρηθεί η κυτταρική ακεραιότητα. Η Βιταμίνη Ε αποτρέπει την αυτό-οξείδωση των μεμβρανικών λιπιδίων από το εσωτερικό και επομένως ελαττώνει το ποσό της υπεροξειδάσης της γλουταθειόνης που χρειάζεται για την καταστροφή των υπεροξειδίων που σχηματίζονται στο κύτταρο.

Έτσι λοιπόν θα πρέπει να καταστούμε πιο υπεύθυνοι επαγγελματίες όσον αφορά τη χρήση και πώληση των αντιηλιακών καλλυντικων ώστε να διαφυλαχθεί η υγεία των πελατισσών μας, η δική μας, των παιδιών μας!

Πηγές: www.news.search.ch , www.tagesanzeiger.ch

Μαρία Πασχαλίδη

Αισθητικός - Φαρμακοποιός

Αντιπρόσωπος καλλυντικών Dr. Baumann